汉语版

点击图片阅读

▼

瑞士学者30年代在藏地拍下海量高清照片，您未曾见过珍贵人文记录。

编译：普桑加

校对:刘时

ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་(ArnoldHeim)གཡས་ཀྱི་གསུམ་པ།

ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་ནི་(ArnoldHeim)༡༨༨༢ལོའི་ཟླ་༣པའི་ཚེས་༢༠ཉིན་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་། སུའི་ཛར་ལེན་གྱི་བུད་མེད་སྨན་པ་ཐོག་མ་མཱ་རཱི•ཧཻམ྄་ཝོགྟལིན་(MarieHeim-Vögtlin)དང་ས་གཤིས་རིག་པ་བ་ཨལྦེརྟ྄་ཧཻམ྄་(AlbertHeim)གཉིས་ཀྱི་བུ་ཡིན། ཁོས་ཛུ་རི་ཅི་ནས་ས་གཤིས་རིག་པར་སློབ་གཉེར་གནང་། ༡༩༠༨ལོ་ནས་༡༩༡༡ལོའི་བར་དང་༡༩༢༤ལོ་ནས་༡༩༢༨ལོའི་བར་དུ་ཁོང་གིས་ཛུ་རི་ཅི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་དང་ཛུ་རི་ཅི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་རང་བྱུང་ཚན་རིག་དང་བཟོ་ལས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས་སྒེར་གཉེར་འཆད་ཁྲིད་དགེ་རྒན་གྱི་འགན་བཞེས་མྱོང་། དེ་ནས་༡༩༢༩ལོ་ནས་༡༩༣༡ལོའི་བར་ཀྲུང་གོའི་ཀོང་ཀྲོའུ་ཀྲུང་ཧྲན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས་དགེ་རྒན་ཆེན་མོའི་འགན་བཞེས།

ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་(ArnoldHeim) དཀྱིལ།

ཐེངས་དང་པོར་ཧི་མ་ལ་ཡར་མྱུལ་དཔྱད་བྱས།

ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་(ArnoldHeim)ལགས་ཀྱི་གཞོན་ནུའི་དུས་སུ་ཛུ་རི་ཅི་ནས་ས་གཤིས་རིག་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཤིང་། ༡༩༠༥ལོར་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་གནས་ཐོབ། སུའི་ཛེ་ལེན་གྱི་ཤར་རྒྱུད་དང་ཨར་པེ་སི་རི་བོ་ནས་（Monographie der Churfirsten-Mattstock-Gruppe，༡༩༡༠-༡༩༡༧ལོའི་བར།）བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་སྐབས་སུ། ཁོས་དིམ་བསགས་རིག་པ་དང་ས་རིམ་རིག་པ་དེ་བཞིན་སའི་གོ་ལའི་སྒུལ་ཤུགས་རིག་པའི་ཐད་ལ་གསར་བརྗེའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་གསར་རྙེད་བྱུང་།

རྡོ་སྣུམ་ཆེད་མཁས་པ་དང་རང་ཚུགས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་ཁོ་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཆ་སོ་སོར་ཡུལ་སྐོར་དུ་བསྐྱོད་ལ། གཙོ་བོ་མོ་ཞི་ཀོ་དང་པེ་རུ། ཨ་ཀེན་ཐིན་ཨན་ཏི་སི་རི་རྒྱུད་དང་ཧྥེ་གླིང་། ཨི་རན་དང་ཧི་མ་ལ་ཡ། མོ་ཞི་ཀོའི་ལྷོ་རྒྱུད་དང་ལྷོ་ནུབ་རྒྱུད། དེ་བཞིན་ཀྲུང་གོ་བཅས་ལ་སོང་། ཁོང་གིས་སྐབས་དེའི་ཡུལ་སྐོར་ཟིན་ཐོ་དང་ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་༼འཛམ་གླིང་ཤུལ་བཞག༽ཞེས་པ་བརྩམས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་ཚང་མས་ཁོ་ལ་དོ་སྣང་བྱུང་། ཁོང་གིས་དཔེ་ཆའི་ནང་དུ་སྐབས་དེའི་ནུབ་ཕྱོགས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མི་སེར་སྤེལ་བའི་རིང་ལུགས་པས་རིགས་རྒྱུད་གཞན་དག་ལ་བཟུང་བའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པར་མ་ཟད། རིག་གནས་མི་འདྲ་བའི་ནང་གི་མི་གཞན་དག་ལ་སྔར་ལས་འདྲ་མཉམ་དང་སེམས་བཟང་གི་སྤྱོད་ཚུལ་འཛིན་རྒྱུ་ཡང་དར་སྤེལ་དུ་བཏང་།

རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡར་ཐོག་མར་བསྐྱོད་མཁན་ཛུ་རུ་ཅིའི་མྱུལ་དཔྱད་རུ་མི་ཨཽ་གུ་སྟོ•གན་སེར་དང་ཤར་པའི་དཔལ་ལྡན་དང་ཀཱ་ལི། ཀི་ཀེ་སོགས། 

ངས་སྦས་ཐབས་བྲལ་བ་ནི་ངའི་མིག་སྔོན་པོ་དེ་རེད།

༡༩༣༦ལོར་ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་ཡིས་ཨཽ་གུ་སྟོ•གན་སེར་ཛུ་རུ་ཅིའི་ཚན་རིག་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པའི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་མྱུལ་དཔྱད་ཡུལ་སྐོར་ཐེངས་དང་པོར་གདན་འདྲེན་ཞུས། ཁོང་ཚོས་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡར་ཟླ་བ་བརྒྱད་ལྷག་རིང་ཡུལ་སྐོར་བྱས་ནས་སྐབས་དེའི་བལ་པོ་དང་བོད་ཡུལ་གྱི་བཀག་སྡོམ་ས་ཁུལ་བརྒལ།

འགྲུལ་བཞུད་ཁྲོད་ཁོང་ཚོ་གནས་མཇལ་བར་རྫུས་ནས་བོད་ཡུལ་ལྷོ་རྒྱུད་ཀྱི་གངས་རིན་པོ་ཆེ་རུ་སོང་། (སྐབས་དེར་ཕྱི་རྒྱལ་བ་གནས་འདི་རུ་ཡོང་མི་ཆོག།) དེ་ནི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆུ་བོ་གཙོ་བོའི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན། ལས་རིགས་གཅིག་པའི་ས་གཤིས་རིག་པ་བ་ཨཽ་གུ་སྟོ•གན་སེར་གྱིས་ད་ཐེངས་ཀྱི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ཡུལ་སྐོར་ཁྲོད་ཐོ་བ་དང་། ཕྱོགས་སྟོན་འཁོར་ལོ་དང་པར་ཆས་སོགས་ལྭ་བའི་འོག་ཏུ་སྦས་ཆོག་མོད། འོན་ཀྱང་ངས་སྦས་ཐབས་བྲལ་བ་ནི་ངའི་མིག་སྔོན་པོ་དེ་རེད་ཅེས་བཤད།

༡༩༣༨ལོར་ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་དང་ཨཽ་གུ་སྟོ•གན་སེར་གཉིས་ཀྱི་མཉམ་འབྲེལ་བྱས་ནས་༼ལྷ་ཚོགས་ཀྱི་བཞུགས་ཁྲི། ཛུ་རུ་ཅིའི་མྱུལ་དཔྱད་རུ་ཁག་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡར་ཐོག་མར་བསྐྱོད་པའི་ཟིན་ཐོ༽ཞེེས་པ་བྲིས།（The Throne of the Gods: An Account of the First Swiss Expedition tothe Himalayas）

ས་གཤིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་ལས་གཞན་ཁོ་ཚོས་ད་དུང་རླུང་གནོན་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་འཇལ། རི་མཐོའི་གཡང་གཟར་དང་འཁྱགས་རོམ་གྱི་བར་དང་དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་ཐང་དང་རི་འདབས་བརྒྱུད་པའི་ལམ་བར་དུ་ས་གནས་དེ་གའི་མི་དང་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་ཚང་མ་ཟིན་ཐོར་བཀོད། འདྲ་པར་དང་ས་བཀྲ་མང་པོ་ཞིག་གིས་དཔེ་ཆ་འདི་ས་གཤིས་རིག་པ་བ་དང་རི་འཛེགས་མཁན་གྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར།

༼ལྷ་ཚོགས་ཀྱི་བཞུགས་ཁྲི། ཛུ་རུ་ཅིའི་མྱུལ་དཔྱད་རུ་ཁག་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡར་ཐོག་མར་བསྐྱོད་པའི་ཟིན་ཐོ༽

ཡང་བསྐྱར་གངས་དཀར་རི་བོའི་མཐོ་ཚད་འཇལ་བ།

༡༩༣༠ལོར་འབུམ་རམས་པ་ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་(Arnold Heim)ལགས་ཀྲུང་ཧྲན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས་དགེ་རྒན་བྱེད་སྐབས། ཀྲུང་ཧྲན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ཀྲུང་ཕྱིའི་མཉམ་འབྲེལ་རྟོག་ཞིབ་རུ་ཁག་གི་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཁྲོན་བོད་དཀར་མཛེས་ས་ཁུལ་དུ་ཕེབས་ནས་ས་གཤིས་རིག་པར་རྟོག་ཞིབ་བྱས། དཔུང་སྡེ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་དར་མདོའི་ལྷོ་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་རི་བོ་མཐོན་པོ་དང་གནས་དེའི་ས་གཤིས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན།

རྟོག་ཞིབ་ཚོགས་པས་ལས་ཀ་གཙོ་བོ་ནི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་གངས་དཀར་རི་བོའི་ས་གཤིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སོགས་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། ཁོང་ཚོས་ཐོག་མར་དར་རྩེ་མདོ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་དུས་ཚོད་ཀྱི་འཁོར་ཕྱོགས་དང་ལྡོག་ནས་མིང་དུ་གྲགས་པའི་གངས་དཀར་རི་བོར་དམིགས་ཏེ་རྟོག་ཞིབ་བྱས། ཕྱོགས་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་གངས་དཀར་རི་བོར་ཚད་འཇལ་དང་པར་རྒྱབ། ཁོང་ཚོའི་ལས་ཀའི་འབྲས་བུའི་ཐོག་ནས་གངས་དཀར་རི་བོའི་ས་བབ་མཐོ་ཚད་མཐར་སྨི་༧༦༠༠ཡི་མཐོ་ཚད་དུ་སླེབས་ཡོད་པ་ལས་ངག་རྒྱུན་གྱིས་གསལ་པོར་བསྟན་པའི་སྨི་༡༠༠༠༠མིན་པ་གསལ་བཤད་བྱས།

དེའི་རྗེས་སུ་རྟོག་ཞིབ་ཚོགས་པ་ཡང་བསྐྱར་དར་རྩེ་མདོའི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་དེ་རྟའུ་དཔལ་སྨད་ལ་རྟོགས་ཞིབ་བྱས་རྗེས། རྟའུ་ནས་དཀར་མཛེས་སུ་སླེབས་པ་དང་། དེ་ནས་དཀར་མཛེས་ནས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་ལོག་སྟེ་ཉག་རོང་བརྒྱུད་ནས་ལི་ཐང་དང་ཉག་ཆུ། ཞབས་གྲོང་པ་སོགས་སུ་བསྐྱོད་དེ་ཕྱིར་དར་མདོ་རུ་སླེབས། མཐར་དར་མདོ་བརྒྱུད་ནས་ཁྲིན་ཏུའུ་རུ་ལོག།

གངས་དཀར་རི་བོ།

བརྙན་ཤེལ་འོག་གི་ལོ་ངོ་བརྒྱའི་རིང་གི་ཁྲོན་བོད།

ཁོང་ནི་དུས་མཚུངས་སུ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་བརྙན་ལེན་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ཁོས་ལམ་བར་དུ་འདྲ་པར་རྩ་ཆེན་མང་པོ་ཞིག་བླངས་ཡོད། རྫོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་འདི་དག་གི་ཉེ་བའི་ལོ་ངོ་བརྒྱའི་ཡར་སྔོན་གྱི་ཡུལ་ལྗོངས་རྙིང་བ་ཚང་མ་ཨར་ནོལ་ད྄•ཧཻམ྄་ཡི་པར་ཆས་ཀྱིས་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད། ཁོང་གི་བརྙན་ཤེལ་ནང་དུ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཡི་ཡར་སྔོན་གྱི་ཇ་རྟ་གནའ་ལམ་ཐོག་གི་རྟ་པ་དང་ཁམས་ཁུལ་ནས་ལྷ་སར་རྐང་ཐང་དུ་འགྲོ་བའི་གནས་མཇལ་བ། འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་བབ་ཆགས་པའི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་འཚོ་བ་རོལ་སྟངས། ༡༩༢༣ལོར་རྟའུ་རུ་བྱུང་བའི་ས་འགུལ་གྱི་རྗེས་ཤུལ་སོགས་ཀྱང་ཡོད། འདྲ་པར་འདི་དག་གིས་རྗེས་སུ་ས་གནས་དེ་གའི་ཁྱབ་ཁོངས་སོ་སོའི་ཞིབ་འཇུག་ལ་དཔྱད་གཞི་རྩ་ཆེན་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།

གངས་དཀར་རི་བོ།

གངས་དཀར་རི་བོ་ནི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་སུ་གནས་ཡོད་ལ། འཕྲེད་རྒྱུག་རི་རྒྱུད་ཀྱི་གངས་རི་ཆེན་པོའི་དཀྱིལ་རྒྱུད་དུ་གནས་པ་དང་རྒྱལ་མོ་དངུལ་ཆུ་དང་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བར་དུ་གནས་ཡོད།